In de winkelschappen zien we steeds vaker biologische producten staan. Dat is een goed teken, zo kunnen we verantwoorde producten eten en drinken waarmee iedereen gezond blijft! Toch ligt het niet zo eenvoudig, eigenlijk is de term biologisch helemaal niet zo logisch. En het betekent ook zeker niet automatisch dat het gezond is. Op deze pagina bekijken we de zin en onzin van biologische producten.
Verschillende soorten biologisch
In de landbouw worden andere maatstaven gehanteerd dan in de veeteelt. Over het algemeen kun je stellen dat er bij biologische producten geen pesticiden worden gebruikt of hormonen bij dieren. Planten worden op een meer natuurlijke wijze geproduceerd met verschillende gewassen, die afgewisseld worden per seizoen om de bodem niet uit te putten. Dieren kunnen buiten lopen met meer ruimte en krijgen voeding die bij het dier past. Tot zover is het in orde en best wel logisch.
Biologisch dynamisch
Biologisch dynamische landbouw is een vorm van landbouw gebaseerd op op de antroposofische principes van Rudolf Steiner, ontstaan in de jaren 20 van de vorige eeuw. Met een holistisch benadering wordt er gekeken naar natuur en boerderijleven. Het keurmerk wat hier voor wordt gebruikt is het demeter-keurmerk, genoemd naar de Griekse godin van de vruchtbaarheid. Dit keurmerk verkrijgt men door zich te houden aan bepaalde normen en richtlijnen. Centraal hierbij staan bodemvruchtbaarheid en versterking van de natuurlijke groei, maar er wordt ook gekeken naar verwerking en verpakking van producten. Andere richtlijnen zijn:
- Een ruime vruchtwisseling: zo wordt voorkomen dat de bodem eenzijdig wordt uitgeput. Een ruime vruchtwisseling is ook belangrijk in het – op natuurlijke wijze – voorkomen van ziekten.
- Mestgebruik: zowel de herkomst van de gebruikte meststoffen, als de samenstelling en hoeveelheid is heel sterk gereglementeerd. Het gebruik van biodynamische preparaten die op geheel natuurlijke wijze de vitaliteit van de producten bevorderen. Herkomst van plant- en zaadgoed.
- Herkomst van veevoeder.
- Integriteit van dieren: nóg sterker dan in de biologische landbouw mag er niet aan de integriteit van vee geraakt worden. We denken hier aan het behoud van staarten, horens, snavels,…
- Natuurbeheer op de boerderij.
- Gemengde bedrijfsvoering: door een gemengde bedrijfsvoering te hanteren verhoogt een boerderij zijn zelfvoorzienende karakter. Binnen een gemengde bedrijfsvoering wordt zowel plantaardige als dierlijke productie gerealiseerd.
- Persoonlijke ontwikkeling van mens en bedrijf: een sociaal en economisch gezond klimaat zijn belangrijk voor een biodynamisch bedrijf.
- Duurzame afzet: binnen de biodynamische afzet wordt heel sterk gezocht naar lokale en directe afzetmethoden waarbij er contact met de klant bestaat.
(bron: wikipedia)
Richtlijnen of regels?
Er zijn veel richtlijnen voor biologische producten. In Europa zijn er een aantal wettelijke verordeningen opgesteld, er zijn ook internationale richtlijnen waar geen wettelijke basis aan ten grondslag ligt. In Nederland is de stichting SKAL het toezichthoudende orgaan, wat er op toeziet dat men zich aan deze regels houdt. Bij biologische producten buiten Europa is het de vraag welke definitie er gesteld wordt aan dit certificaat, en hoe dit gecontroleerd wordt. in hoeverre er wordt vals gespeeld binnen de sector is natuurlijk voor de consument niet duidelijk en wat dat betreft zijn we afhankelijk van de toezichthouders.
Wat is natuurlijk?
De meeste mensen begrijpen wel dat een varken een planteneter is, je moet ze geen vlees voeren. Toch worden er afvalproducten uit de vleesverwerkende industrie gebruikt in diervoeders wat zelfs tot kannibalisme kan leiden. Aan de andere kant worden runderen, met name in de Verenigde Staten, gevoerd met maïs omdat dit product gesubsidieerd verbouwd wordt. Koeien kunnen dit niet goed verteren omdat ze normaal gesproken gras eten en worden ziek. Dus plantaardig is niet per definitie diervriendelijk. De term natuurlijk wil overigens niet zeggen, dat je met gezonde ingrediënten te maken hebt. Zeker als men spreekt van natuurlijke aroma’s. Lees hier meer over in dit artikel.
Biologisch is niet per definitie gezonder
Biologische producten zijn niet per definitie gezonder dan andere producten. Er is uit onderzoeken geen aantoonbaar verschil in voedingswaarde gebleken. Bij vleesproducten kunnen er bij biologisch vlees meer bacteriën aanwezig zijn, hoewel je die vaak met verhitting kunt doden. Maar de stelling dat biologisch eten ook automatisch gezonder eten betekent, wat betreft hoeveelheid goede stoffen, is helaas niet hard te maken. Daar komt nog bij dat een zak biologische chips natuurlijk niet gezonder is dan een zak verse maar bespoten wortelen. Wel kan men stellen, is dat het eten van biologische producten gezonder is als men kijkt naar de stoffen die gebruikt worden in de landbouw, zoals bijvoorbeeld het omstreden middel glyfosaat. Biologische landbouw maakt ook geen gebruik van zogenaamde genetisch gemodificeerde organismen (GMO).
En ik kan me voorstellen dat groente en fruit geproduceerd op een rijke bodem in de biologisch dynamische landbouw gezonder is en meer goede stoffen bevat dan snel gekweekt ‘kasvoedsel’.
Ook is de vraag wat de kwaliteit van de onderzoeken is geweest een belangrijke, omdat steeds vaker blijkt dat onderzoeken minder goed/betrouwbaar zijn dan eerst werd aangenomen, of zijn gedaan door de industrie zelf.
Biologisch kan wel een goede stap zijn
We spelen al eeuwen met ons eten, de reden dat wortelen oranje zijn is niet gebaseerd op de natuur, maar op de Nederlandse politiek in de zeventiende eeuw. Toch moeten we voorzichtig zijn met technologie waarvan de gevolgen wellicht pas decennia later aan het licht komen. Biologische producten kunnen, mits op een verantwoorde wijze geproduceerd, bijdragen aan een beter milieu, en indirect ook aan een gezonder leven. Maar staar je niet blind op de sticker “biologisch” en blijf kritisch. Koop bijvoorbeeld verse en onbespoten groente bij de boer in de buurt, die hoeven niet eerst via koelcellen naar de supermarkt gebracht te worden. En breng altijd variatie in jouw eetpatroon, eenzijdige voeding is nooit een goed idee.
De prijs van biologische producten ligt hoger dan die van de conventionele landbouw. Niet iedereen heeft dus de middelen om alles biologisch te kopen. Het is daarom verstandig een keuze te maken welke producten je wel en welke je niet biologisch koopt. In dit artikel helpen we je op weg met een lijstje van meest bespoten en een lijstje van minst bespoten producten. Houdt er ook rekening mee dat producten als soja en mais van GMO zijn, die kun je dus het beste biologisch kopen of helemaal vermijden, is mijn mening.
Lily Weve
op 25 Nov 2023