Al eeuwenlang zijn er mensen die om verschillende redenen geen dierlijke producten consumeren, toch is de term ‘veganist’ of ‘vegan’ niet zo oud. 1944 om precies te zijn, toen Donald Watson met deze term kwam als beschrijving voor een vegetariër die geen zuivelproducten gebruikt. Hoe is veganisme ontstaan, hoe heeft het zich ontwikkeld en hoe staat het met veganisme in 2021?
Vegan Society
Je zou denken dat ze in 1944 met andere zaken bezig waren dan vlees eten, zoals bommen die uit de lucht vielen. De Brit Donald Watson besloot al in 1924 om vegetariër te worden, toen hij zag hoe zijn oom varkens slachtte op zijn boerderij. Op de leeftijd van 14 jaar besloot hij vegetariër te worden. Het zou tot 1944 duren voordat hij ook zuivelproducten uit zijn eetpatroon zou verbannen omdat hij de productie van melk als ‘onethisch’ zag. Hij vergeleek het uitbuiten van dieren met slavernij, een verband dat dierenrechtenorganisaties als PETA ook hebben getrokken. In 1945 werd veganisme nog verder uitgebreid door eieren, honing, melk van dieren, boter en kaas van het menu te schrappen. In 1951 werd als definitie gesteld dat mensen moeten leven zonder dieren te exploiteren. En wat betreft die bommen; Watson was dienstweigeraar in de Tweede Wereldoorlog vanwege ethische gronden als levenslang pacifist.
Diet for a Small Planet
Het boek “Diet for a Small Planet” uit 1971 ging meer dan 3 miljoen keer over de toonbank, dit boek van de Amerikaanse Frances Moore Lappé wakkerde interesse naar een vegan leefstijl aan, door het in verband te brengen met duurzaamheid en milieubewustzijn. In de jaren zestig en zeventig zou met name de ‘counterculture’ in de Verenigde Staten voor een flinke toename in veganisten zorgen. In de jaren tachtig zou de ‘straight edge’ hardcore punk beweging opkomen, de associatie met punk is nooit helemaal verdwenen.
Kritiek op veganisme
The Vegan Society werd in 1944 opgericht omdat de London Vegetarian Society de nieuwe veganistische denkwijze als extreem en asociaal bestempelde. Ook werd betwijfeld of een dergelijk eetpatroon gezond was voor een mens. Donald Watson is overigens 95 jaar oud geworden, wat dat betreft heeft hij laten zien dat je zonder dierlijke producten zeker oud kunt worden. Hoewel je de oprichter als tegendraads kunt zien, heeft hij zich nooit nadrukkelijk politiek uitgesproken en was hij agnostisch wat betreft religie. Je zou kunnen stellen dat het verbannen van dierlijke producten uit zijn eetpatroon zijn meest extreme beslissing was, zelfs vegetariërs vonden dit destijds te ver gaan.
Eten veganisten gezond?
Het is gebleken dat je zonder dierlijke producten gezond kunt leven, al zijn er wel enkele voedingsstoffen zoals vitamine B12 en D, calcium en Omega 3 vetzuren waar je een tekort aan kunt krijgen. Met name voor vitamine B12 nemen veel veganisten supplementen in omdat ze er anders te weinig van binnenkrijgen. Verder lijkt een veganistisch dieet zeker op de korte termijn voor gewichtsverlies te zorgen en mogelijk de kans op verschillende vormen van kanker te verminderen. Wat betreft een verlaagd risico op hoge bloeddruk lijkt het niet beter te zijn dan andere gecontroleerde diëten met vlees, vis of zuivelproducten. Er zijn diverse instanties die een vegan dieet afraden voor kinderen omdat zij specifieke bouwstoffen nodig hebben die in plantaardige producten te weinig aanwezig zijn. Overmatige consumptie van genetisch gemodificeerde soja zou ongezond kunnen zijn, al is hier nog te weinig onderzoek naar gedaan om conclusies uit te kunnen trekken.
Year of the Vegan
Het Europese parlement zou in 2010 de definitie stellen van vegan etiketten, een richtlijn die in 2015 ingevoerd werd. Sinds 2005 is de omzet in vegetarische producten explosief toegenomen, het bedrijf “De Vegetarische Slager” opende in 2010 een winkel in Nederland. Deze producten zijn overigens niet altijd veganistisch. The Economist riep 2019 uit tot het jaar van de vegan. Het is de laatste jaren met name opvallend hoeveel snacks er geïntroduceerd worden met ‘nep vlees’ zoals de Beyond Burger en de Impossible Whopper die verkrijgbaar is bij de Burger King. De Valess lijn van Campina is juist niet vegan omdat deze producten gemaakt worden op basis van restproducten uit melk. De consumptie van ‘melk’ uit soja, amandelen en andere plantaardige producten is sterk gestegen.
Veganisme in 2021 en verder
In 2020 werd in Singapore een kipnugget goedgekeurd voor commerciële verkoop, die uit weefsel gekweekt wordt in een laboratorium uit stamcellen van echte kippen. Daarmee wordt de definitie van ‘vegan’ op de proef gesteld. Is echt vlees zonder dierenleed veganistisch? In het boek “The End of Animal Farming” van Jacky Reese Anthis wordt voorspelt dat in het jaar 2100 dierlijke voedingsmiddelen geheel vervangen zijn door plantaardige alternatieven. De COVID-19 pandemie, en de mogelijke herkomst van dieren die in Wuhan voor consumptie werden verkocht, heeft de discussie over veganisme aangewakkerd. Zal het echt 79 jaar duren voordat Anthis gelijk krijgt? Als je gezond leeft ga jij het misschien nog meemaken!
Heb je naar aanleiding van dit artikel vragen? Neem dan gerust contact met ons op!
