Is mindfulness hetzelfde als meditatie?

Is mindfulness en meditatie hetzelfde?

Er zijn tegenwoordig veel boeken en lesprogramma’s die mindfulness en meditatie op een grote hoop gooien. Commercieel is dat een goede zet omdat je er direct twee doelgroepen mee aanspreekt. Aan de ene kant de mensen die op zoek zijn naar een traditionele methode om zichzelf te vinden en aan de andere kant de mensen die graag nieuwe zelfhulp methoden uitproberen. Het eenvoudige antwoord is dat mindfulness en meditatie niet hetzelfde zijn. Sterker nog, je mag gerust stellen dat ze tegenovergesteld zijn aan elkaar. Het is juist die tegenstelling waarmee ze ook weer mooi samenkomen. Yin en Yang zeg maar, om te begrijpen hoe dit werkt zullen we beginnen met een uitgeklede definitie van beide methoden:

Mindfulness is het bewustzijn van iets

Meditatie is het bewustzijn van niets.

Het is die ene letter die het verschil maakt. Je bent intens bezig met een specifiek onderwerp of je probeert juist alles van je af te zetten. ‘Mindful’ staat ook voor rekening houden met elkaar, op je omgeving letten. Denk aan de Engelse term “Mind the Gap” ofwel “let op de kloof of de opening” die je op een Brits perron kunt aantreffen.

Over meditatie

Meditatie is een methode om een verhoogde focus en bewustzijn te creëren door technieken toe passen waaronder mindfulness. Het doel is een mentale helderheid te bereiken en een emotionele rustige staat te bewerkstelligen. De oudst bekende vormen van meditatie komen voort uit Hindi teksten en is verder ontwikkeld binnen het Boeddhisme. Er is daarmee geen eenduidige vorm van meditatie te bepalen. Er zijn diverse methodieken, zienswijzen en vormen ontwikkeld in de loop der eeuwen.

Over mindfulness

Mindfulness zoals dit wordt toegepast in de Westerse wereld is gebaseerd op Zen en moderne Vipassana waarbij ‘Sati’ centraal staat. Sati is één van de zeven onderdelen op het pad naar verlichting. Mindfulness is toegespitst op het zevende element van het achtvoudige pad. Het is een oplossing tegen dwaling van een persoon en het wordt beschouwd als een kracht die uiteindelijk tot Nirvana zal leiden.

Je kunt nog veel dieper duiken in de achtergrond, feit is dat het Boeddhisme een grote inspiratiebron is geweest voor mindfulness zoals dit nu uitgevoerd wordt. In tegenstelling tot de methoden die hieraan zijn voorafgegaan is er bij mindfulness niet direct sprake van een geloofsovertuiging. Iedereen kan het toepassen ongeacht je religie, het gaat om het individu en niet om een groter geheel. Uiteraard zijn er door oude tradities en nieuwe denkbeelden wel vormen van mindfulness waar een specifieke betekenis aan gekoppeld wordt of een spiritueel laagje overheen zit, maar je hoeft niet in een specifieke stroming te geloven om mindful te zijn.

‘Whitewashing’ van culturele gewoonten

Mediteren is onlosmakelijk verbonden met religies uit India en Azië. In de Westerse wereld waar het Christendom dominant is zijn er soortgelijke praktijken die doorgaans gericht zijn op een relatie met God. Het Boeddhisme is een voorbeeld van een non-theïstische religie waarbij het bestaan van een God niet ontkend wordt, maar ook niet uitdrukkelijk wordt bevestigd. Boeddha was een sterfelijk persoon die geen relatie had met een hogere macht wat in het Christendom en Hindoeïsme wel het geval is. Dit maakt meditatie vanuit het Boeddhistische oogpunt interessant omdat het persoonsgericht is. Iedereen kan en mag mindful zijn en deze technieken toepassen los van geloof in een God.

Zeker in de laatste pakweg tien jaar wordt de Westerse samenleving regelmatig beticht van culturele toe-eigening. Voornamelijk welvarende Amerikanen en Europeanen nemen gewoonten uit andere culturen over en geven hier een andere interpretatie aan, denk aan haardrachten die geassocieerd worden met Afrikaanse culturen. Mindfulness is hier ook een voorbeeld van met wortels in de "new age" beweging. Met name de soms cynische aanpak waar beroemdheden als Gwyneth Paltrow van beticht worden, met dure mindfulness sessies en allerlei producten die je kunt kopen, helpen zeker niet om de geloofwaardigheid te verbeteren. Toch hoef je zeker niet rijk te zijn om mindfulness toe te passen.

Hoe begin je met mindfulness?

Bewust zijn van jezelf en je omgeving vormen de basis van mindfulness. Dus niet jezelf afsluiten van buitenwereld, wat veel mensen associëren met meditatie, maar juist je blik openstellen. Daarbij leef je in het moment, je kijkt niet terug naar vroeger en je besteedt ook geen energie aan wat nog moet gaan komen. Durf af en toe stil te staan bij zaken om zo juist verder te komen. Neem de tijd om rust te nemen en probeer externe prikkels weg te nemen. Dit kan met ademhalingsoefeningen, er zijn ook andere lichamelijke oefeningen die je helpen om stress los te laten.

Zoals eerder aangegeven is mindfulness een persoonlijke reis die je zelf doormaakt. Je bent niet gebonden aan mensen of factoren in je omgeving, je bepaalt zelf wat goed voor jou is. Het is daarmee eigenlijk een heel zelfingenomen techniek. Het is natuurlijk niet de bedoeling anderen tot last te zijn, je creëert juist een bubbel waarin je de ruimte hebt om jezelf te ontdekken wat je sterker, vitaler en gelukkiger maakt. Omdat het in basis slechts één techniek is die vanuit meditatie afkomstig is, ligt de drempel ook lager om met mindfulness aan de slag te gaan.

Heb je naar aanleiding van dit artikel vragen? Neem dan gerust contact met ons op!