Hoe voorkom je spijt op je sterfbed

Veel mensen, die het einde van hun leven naderen, kijken terug op hun leven en hebben over uiteenlopende zaken spijt. Spijt dat ze iets wel hebben gedaan, maar ook bepaalde zaken juist niet hebben gedaan. De Australische Bronnie Ware werkte jarenlang als verpleegkundige in de palliatieve zorg (zorg gericht op verzachting of verlichting, meestal toegepast als genezing niet meer mogelijk is) en werkte veel met patiënten, die thuis op hun sterfbed lagen. Ze verbleef gemiddeld 3 tot 12 weken met deze mensen. Zo kwam ze tot de ontdekking, dat wanneer deze mensen gevraagd werd, waar ze in hun leven spijt van hadden, vaak dezelfde onderwerpen naar voren kwamen. Ze schreef hierover een boek genaamd “The Top Five Regrets of the Dying – A Life Transformed by the Dearly Departing”.

Spijt van de stervenden – Regrets of the dying

Hieronder een korte samenvatting van dit boek, die zij op haar blog “Regrets of the dying” zette:

Mensen groeien veel als ze worden geconfronteerd met hun eigen sterfelijkheid. Ik heb geleerd nooit de capaciteit van iemand voor groei te onderschatten. Sommige veranderingen waren fenomenaal. Ieder ervoer een scala aan emoties, zoals verwacht ontkenning, angst, woede, wroeging, meer ontkenning en uiteindelijk acceptatie. Elke patiënt vond rust voordat ze vertrokken, ieder van hen.

Wanneer ondervraagd over enig spijt dat ze hadden of wat ze anders zouden doen, doken steeds gemeenschappelijke thema’s op. Hier zijn de meest voorkomende vijf:

1. Ik wou dat ik de moed had gehad, om een leven trouw aan mezelf te leiden, niet het leven dat anderen van mij verwachtten.

2. Ik wou dat ik niet zo hard gewerkt had.

Deze kwam van alle mannelijke patiënten, die ik verpleegd heb. Ze misten de jeugd van hun kinderen en het gezelschap van hun partner. Ook vrouwen hadden dit soort spijt. Maar de meeste waren van een oudere generatie, dus veel van de vrouwelijke patiënten waren geen kostwinners geweest. Alle mannen die ik verpleegd heb, betreurde het diep zo veel tijd van hun leven aan de loopband van een baan uitgegeven te hebben. Door de vereenvoudiging van je levensstijl en het maken van bewuste keuzes gaandeweg, is het mogelijk om het inkomen dat je denkt nodig te hebben, juist niet nodig te hebben. En door meer ruimte in je leven te creeren, word je gelukkiger en sta je meer open voor nieuwe kansen, die geschikter zijn voor je nieuwe levensstijl.

3. Ik wou dat ik de moed had gehad om mijn gevoelens te uiten.

Veel mensen onderdrukten hun gevoelens om vrede met anderen te houden. Als gevolg daarvan namen zij genoegen met een middelmatige bestaan en zijn ze nooit geworden, wie ze werkelijk hadden kunnen zijn. Veel van hen ontwikkelde ziekten, gerelateerd aan de bitterheid en wrok, die ze hier om hadden. We kunnen geen controle hebben over de reacties van anderen. Hoewel mensen aanvankelijk misschien reageren, wanneer je leeft zoals je bent , zal het uiteindelijk de relatie naar een heel nieuw en gezonder niveau dragen. Of zal het deze ongezonde relatie uit je leven verwijderen. Hoe dan ook, win je.

4. Ik wou dat ik in contact gebleven was met mijn vrienden.

Vaak waren ze zich niet bewust van de volledige voordelen van oude vrienden, totdat hun stervende weken aanbraken en het niet altijd mogelijk was om ze op te sporen. Velen waren zo verstrikt in hun eigen leven geraakt, dat ze gouden vriendschappen hadden laten schieten door de jaren heen. Er was veel diepe spijt over het niet geven van tijd en moeite, die deze vriendschappen verdienden. Iedereen mist zijn vrienden wanneer je sterft.
Het is gebruikelijk dat iemand in een drukke levensstijl, vriendschappen laat schieten. Maar als je wordt geconfronteerd met de naderende dood, vallen de fysieke details van het leven weg. Mensen willen hun financiële zaken op orde krijgen, indien mogelijk. Maar het is niet geld of status, dat een ware betekenis voor hen heeft. Ze willen dingen meer voor de mensen, die ze liefhebben op orde te krijgen. Ze zijn echter meestal te ziek en te moe om deze taak te beheren. Uiteindelijk komt het allemaal neer op liefde en relaties. Dat is het enige, dat overblijft in de laatste weken, liefde en relaties.

5. Ik wou dat ik mezelf gelukkiger had laten zijn.

Dit is verrassend genoeg een veel voorkomende. Velen wisten niet, tot het einde daar was, dat geluk een keuze is. Ze waren blijven steken in oude patronen en gewoonten. Het zogenaamde ‘comfort’ van vertrouwdheid vloeide in hun emoties, evenals in hun fysieke leven. Angst voor verandering liet ze doen alsof ze tevreden waren, zowel aan hunzelf als aan anderen. Maar diep van binnen verlangden ze er naar om goed te lachen en gek te doen in hun leven.
Wanneer je op je sterfbed ligt, is wat anderen van je denken, niet belangrijk. Hoe geweldig zou het zijn om dit al los te kunnen laten gaan en weer te lachen, lang voordat je sterft.

Leven is een keuze. Het is jouw leven. Kies bewust, kies verstandig, kies eerlijk. Kies geluk.

Is spijt voorkomen mogelijk?

De wetenschap voorziet ons vandaag de dag van vele antwoorden, op allerlei verschillende kwesties. Echter is er naar mijn weten geen wetenschappelijk onderzoek gedaan, naar hoe je spijt op je sterfbed kan voorkomen. Ik weet ook niet, of het 100% mogelijk is, spijtvrij te sterven. Wel ben ik er van overtuigd, dat een mens zijn leven zo kan leiden, dat het aantal kwesties, waarover men spijt heeft, enorm beperkt kan worden. Van jongs af aan worden mensen geconditioneerd volgens een bepaald programma. Een van de aspecten hiervan is, dat ons geleerd is om alles wat enigszins afwijkt, van wat men “normaal” vindt, niet te accepteren. Dit begint al vroeg op het schoolplein,in de vorm van pesten. Het pesten neemt vaak op latere leeftijd wel af, of een andere wending, maar het heeft inmiddels wel zijn sporen achtergelaten, op zowel de psyche van de gepeste kinderen, als de pesters. Dit maakt namelijk, dat we in ons volwassen leven, heel voorzichtig zijn met wat we denken, zeggen, hoe we ons kleden of gedragen. angst voor de oordelen van familie, vrienden en de maatschappij, maakt dat we ons hart niet durven volgen.  Dit alles heeft er tot geleid, dat we vandaag de dag meer vanuit logica en het rationele redeneren, dan vanuit ons hart. Of dit altijd de juiste beslissingen oplevert, betwijfel ik. Een van de dingen, die je dus kunt doen om spijt te voorkomen, is om naar je intuïtie (een stem zonder woorden, maar van gevoel) te luisteren en de stem, die dat probeert vanuit rationaliteit tegen te spreken, te negeren. Als je hart je zegt, iets te willen doen, doe het dan, Vertrouw erop, dat je intuïtie het goed met je voor heeft. En doe het ook nu. Uitstel is namelijk ook een aspect, wat later spijt op kan leveren. Voor je het weet vliegt de tijd voorbij en kan je dat wat je wilde doen, niet meer doen door allerlei mogelijk voorkomende redenen. je leeft immers nu en niet gisteren of morgen. Ik denk dat dit ook een direct verband heeft met uiten van gevoelens. Ook hierin worden we vaak teruggehouden, door angst over oordelen van anderen. Wees dus trouw aan jezelf, zonder onverantwoordelijk te zijn, of andere te kwetsen natuurlijk.

Wat betreft de spijt over het harde werken en het contact met vrienden, denk ik dat we dat in de richting van tijd management moeten zoeken. In ons haastige leventje vandaag de dag, zijn we zo druk met het vergaren van materiële zaken, dat we vaak niet eens beseffen, dat we hier ons geluk niet van krijgen, maar dat het juist komt uit de dingen in het leven, die we door onze drukte vergeten. Dit kan enkel opgelost te worden, door prioriteiten te stellen. Natuurlijk moet men geld verdienen om te leven, of om je kinderen te kleden. Maar als je enkel bezig bent met geld verdienen en  daardoor je kinderen nooit ziet, is het dat dan allemaal waard? Het zelfde geldt voor vrienden. Gun jezelf de tijd en rust om tijd met hen door te brengen, de boog kan immers niet altijd gespannen staan!

Stel dat jij nu je leven zou moeten evalueren, wat zou je veranderen? Of leid je al het leven van je dromen? Deel je reactie hieronder!